ว่าด้วยเรื่อง บันทึก..ของบันทึก..ของบันทึก..ของบันทึก..ของหลวงปู่ดำ

ตำนาน เรื่องราวในการสร้าง “พระสมเด็จ” มีมากมายหลากหลายที่มา บ้างก็เป็นเรื่องเล่าสืบต่อกันมา บ้างก็เป็นวัตถุที่อ้างว่ามีความเชื่อมโยงกับ   สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี)  แต่ที่มีพูดถึงกันอยู่บ่อย ๆ อีกชิ้นหนึ่งก็เห็นจะเป็น “บันทึกของหลวงปู่ดำ”  ครับ

เราคงมีคำถามในใจกันแล้วล่ะครับว่า “หลวงปู่ดำ เป็นใคร?” เกี่ยวข้องกับ “สมเด็จโต” อย่างไร

“หลวงปู่ดำ” เป็นพระสงฆ์ยุคเดียวกับ “สมเด็จโต” คือมีชีวิตอยู่ทันกันแถมยังรู้จักกันอีกด้วย แกมีตำแหน่งเป็นถึงเจ้าอาวาสวัดอัมรินทร์ มีหลักฐานปรากฏในภาพถ่ายยอดฮิต! ที่ “เก๋าสยาม” นำมาให้ชมกันด้านล่างนี้เลยครับ

          "หลวงปู่ดำ"  คือ พระที่นั่งอยู่ทางด้านซ้ายของ สมเด็จโต ตามภาพถ่าย สมเด็จโตแกชอบเรียกว่า “หลวงพี่ดำ” เป็นอันสิ้นสงสัยไปข้อแรกว่าหลวงปู่ดำมีตัวตนจริงๆ และมีชีวิตอยู่ทันกับสมเด็จโต และหลวงปู่ดำ เป็นหนึ่งในผู้ที่ช่วย สมเด็จโต ทำพระสมเด็จ อีกด้วย

          ทีนี้มาดูบันทึกของหลวงปู่ดำกันว่าเป็นมายังไง   เท่าที่ “เก๋าสยาม” สืบค้นดูยังไม่เจอบันทึกฉบับดั้งเดิม (original) เจอแต่ บันทึก.. ของ.. บันทึก.. ของ.. บันทึก..ของ..บันทึก  คือ เรื่องมันเป็นอย่างนี้ครับ 

 

เนื่อง ด้วยหลวงปู่ดำ แกเป็นหนึ่งในบรรดาผู้สร้าง พระสมเด็จ พอสมเด็จโต มรณภาพในปี พ.ศ.๒๔๑๕ หลวงปู่ดำ ก็ทำการรวบรวม “แม่พิมพ์พระสมเด็จ” ที่ยังคงใช้การได้อยู่ คือ ไม่แตก ไม่หัก สามารถใช้เป็นแม่พิมพ์ต่อได้  มาทำการจดบันทึกไว้ ทีนี้ในปี พ.ศ.๒๔๒๑ ถึงคราว หลวงปู่ดำ ท่านมรณภาพบ้าง ต่อมาอีก ๔ ปี คือใน ปี พ.ศ.๒๔๒๕ บันทึกนี้ก็มีการคัดลอกขึ้นมาใหม่และฉบับที่คัดลอกขึ้นมาใหม่นี้ตกไปอยู่กับ “พระครูปลัดมิศร์” ก็ไม่ใช่พระที่ไหนอื่นไกลหรอกครับ ท่านก็นั่งอยู่ข้างๆ หลวงปู่ดำ ตามภาพถ่ายข้างบนนั่นแหละครับ      อา......บันทึก..ของ..บันทึกได้เกิดขึ้นแล้ว

ลุปี พุทธศักราช ๒๔๓๙  “นายพึ่ง” บุตรชาย ของ “นายเลี่ยม” บ้านช่างหล่อ ( หมู่บ้านนี้ตั้งอยู่หลังวัดระฆังครับ)  ได้ขอคักลอกบันทึกนี้จาก พระครูปลัดมิศร์ อีกต่อหนึ่ง “นายพึ่ง” ก็ไม่ใช่ใครที่ไหน ชื่อเสียงคุ้นหูว่าเป็นหนึ่งในบรรดา “ช่างหลวง” ผู้แกะแม่พิมพ์พระถวายสมเด็จโตที่เรารู้จักกันในนามว่า “หลวงวิจิตรนฤมล(พึ่ง ปฏิมากร)” 

เช่นนี้เอง  บันทึก..ของ..บันทึก..ของ..บันทึก ได้กำเนิดขึ้นในครานี้

เล่มสุดท้ายที่ “เก๋าสยาม” พบเจอข้อมูลก็คือเล่มนี้ ครับ

ตามภาพถ่ายนี้คือ บันทึกเล่มที่หลานของ “หลวงวิจิตรนฤมล (พึ่ง ปฏิมากร)  แกชื่อว่า “นายจอม” มีตำแหน่งแห่งที่เป็นถึง หัวหน้ากองกษาปณ์ในสมัยนั้น ( สมกับเป็นตระกูลช่างหลวง จริ๊งๆ ) ได้คัดลอกขึ้นใหม่ในปี พ.ศ.๒๔๔๓ เป็นอันสิ้นสุดตำนานของ บันทึก..ของ..บันทึก..ของ..บันทึก..ของ..บันทึกของ“หลวงปู่ดำ”

ทีนี้เรามาว่ากันด้วยเนื้อใหญ่ใจความ ใน“บันทึกของหลวงปู่ดำ”กันตามสัญญาครับ เนื่องจากบันทึกมีการคัดลอกมาหลายทอดตามที่ “เก๋าสยาม” แจงที่มาที่ไปกันในตอนที่แล้ว ข้อความในบันทึกฉบับสุดท้ายก็ค่อนข้างกระท่อนกระแท่น แต่ก็พอจับใจความได้ดังนี้ครับ

“..พ่อโตบวชพระเมื่อ พ.ศ.๒๓๕๐ เกิด ชาตะ ๒๓๓๐ บวชพระ ๖๕ พรรษา มรณะ ๒๔๑๕ บวชเณร ๘ พรรษา บวชตั้งแต่เป็นเณร พ.ศ.๒๓๔๒..” 

และ ข้อความที่ว่า..

"พิมพ์พระสมเด็จทรงนิยมที่ชาวบ้านทั่วไปรู้จัก

พิมพ์ที่ ๑ ทรงพระประธาน มี ๕ พิมพ์ ๆ คะแนน ๑ พิมพ์

พิมพ์ที่ ๒ ทรงชายจีวร มี ๑๕ พิมพ์ ๆ คะแนน ๒ พิมพ์

พิมพ์ที่ ๓ อกร่องหูยานฐานแซม มี ๓ พิมพ์ ๆ คะแนน ๑ พิมพ์

พิมพ์ที่ ๔ เกศบัวตูม มี ๔ พิมพ์ ๆ คะแนน ๑ พิมพ์

พิมพ์ที่ ๕ ปรกโพธิ์มีพิมพ์ที่ไม่แตกมี ๕ พิมพ์ ๆ คะแนน ๑ พิมพ์

พิมพ์ที่ ๖ ฐานคู่มีพิมพ์ที่ไม่แตก มี ๓ พิมพ์ ๆ คะแนน ๑ พิมพ์

พิมพ์ที่ ๗ เส้นด้าย มี ๑๕ พิมพ์ ๆ คะแนน ๒ พิมพ์

พิมพ์ที่ ๘ สังฆาฏิ มี ๗ พิมพ์ ๆ คะแนน ๑ พิมพ์

พิมพ์ที่ ๙ หน้าโหนกอกครุฑ มี ๑๖ พิมพ์ ทั้งพิมพ์ใหญ่

พิมพ์ที่๑๐ พิมพ์ทรงเจดีย์ มี ๒ พิมพ์ ๆ คะแนน ๑ พิมพ์ 

 
เมื่อ พระคุณท่านได้มรณภาพแล้ว รวมพิมพ์พระที่ไม่แตกชำรุดได้ ๑๖๔ พิมพ์ เป็นพิมพ์สมเด็จที่นิยมและไม่นิยม ๘๑ พิมพ์ นอกนั้นเป็นพิมพ์พระอย่างอื่นเสีย ๘๓ พิมพ์ แล้วที่แตกหัก ๘ ถาดทองเหลืองเต็ม ๆ และพิมพ์ไกเซอร์ที่เสด็จยุโรป ๓๐๐ องค์ ๆ พิมพ์เป็นพระได้แจกให้พระเจ้าไกเซอร์ ต่อมาได้ทำพิมพ์เศียรบาตรขึ้นมาแทนพิมพ์ไกเซอร์ เพราะใครก็อยากได้พิมพ์ไกเซอร์ เลยเอาพิมพ์เศียรบาตรแทน ต่อมาคนได้เชื่อว่าพิมพ์นี้เป็นพิมพ์ไกเซอร์ แต่ความจริงไม่ใช่ พิมพ์ไกเซอร์องค์พระนั่งบนบัว " 

บันทึกของหลวงปู่ดำ เป็นบันทึกที่มีคุณค่าจริงๆ ครับ ทำให้เรารู้อะไรหลายๆ อย่างเกี่ยวกับพระสมเด็จ เช่น แบบพิมพ์ที่มีอยู่หลากหลาย แถมยังมีพิมพ์คะแนนอีกด้วย ทำให้จินตนาการต่อไปว่า ที่ว่า “พิมพ์คะแนน” มันเล็กกว่า หรือ ใหญ่กว่าพิมพ์ปกติ  นี่ก็เรื่องหนึ่ง ส่วนที่ยังถกเถียงกันอยู่เรื่องพิมพ์ไกเซอร์ ก็มีปรากฏในบันทึกนี้ด้วย “เป็นรูปพระนั่งอยู่บนบัว” ไม่ใช่พิมพ์เศียรบาตร ตามที่เข้าใจกัน

และ..ที่สำคัญ ข้อความที่ว่า..

  "รวม พิมพ์พระที่ไม่แตกชำรุดได้ ๑๖๔ พิมพ์ เป็นพิมพ์สมเด็จที่นิยมและไม่นิยม ๘๑ พิมพ์ นอกนั้นเป็นพิมพ์พระอย่างอื่นเสีย ๘๓ พิมพ์ แล้วที่แตกหัก ๘ ถาดทองเหลืองเต็ม ๆ" 

พระสมเด็จพิมพ์ที่นิยมมีมากถึง ๘๑ พิมพ์ ที่ไม่นิยมก็ยังมีอีก ๘๓ พิมพ์ ขนาดพระที่ แตก ๆ หักๆ ยังเก็บไว้ให้เห็นอีก ๘ ถาดทองเหลืองใหญ่ๆ คุณว่า “พระสมเด็จวัดระฆัง” ที่สร้างโดย สมเด็จโต จะมีกี่องค์กัน..

ร้อยองค์..

พันองค์..

หมื่นองค์..

แสนองค์...

หรือ..จะมีแค่สองร้อยองค์อย่างที่บางคนเขาว่ากัน..?

สวัสดีครับ